Kamu Maliyesi 1 Hukuki Boyut

Kamu Maliyesi 1 (Hukuki Boyut) Ders Kitabı

Prof. Dr. Nurettin Bilici

Kamu Maliyesi I (Hukuki Boyut):
- Türk Kamu Maliyesinin Unsurları
- Kamu Gelirleri (Parafiskal ve İdare Gelirleri Dahil)
- Vergi (Temel Kamu Geliri)
- Gelir, Harcama ve Servet Gelirleri
- Kamu Giderleri ve Kamu Borçları
- Bütçe Konusuna Giriş
- Bütçeleme Süreci
- Bütçenin Denetimi

GİRİŞ
Kamu maliyesi bilimi, insan ihtiyaçlarının karşılanması kapsamında doğmuştur. İnsanların, fiziksel (özel) ihtiyaçları yanında toplum halinde yaşamalarından (bir devlet oluşturmalarından) kaynaklanan kamusal ihtiyaçları da vardır.

Beslenme, barınma, giyinme, seyahat gibi fiziksel ihtiyaçlar özel teşebbüs (özel kesim, özel sektör) tarafından karşılanabilir. Buna karşılık içinde yaşanılan ülke içinde asayişin ve adaletin sağlanması ve aynı ülkenin dış güvenliğinin ve üçüncü ülkeler nezdinde temsilinin sağlanması gibi hizmetler için devlet nezdinde bir teşkilatlanmaya gerek vardır. Bu şekilde ordu, polis, hakim-savcı, diplomat gibi personel ihtiyacı devlet (kamu kesimi, kamu sektörü) tarafından karşılanır ve organize edilir. Günümüz modern devletlerinde; dış güvenlik, asayiş, diplomasi gibi hizmetler yanında eğitim, sağlık, sosyal güvenlik gibi alanlarda da kamu sektörü görev üstlenmektedir.
Devletin bu hizmetleri verebilmesi için gelir toplaması, borçlanması, harcama yapması… gerekir.
Kamu maliyesinin konusunu, “mali olaylar”ın incelenmesi oluşturur. Mali olay kavramı, devletin ve diğer kamu kuruluşlarının, kamu hizmetlerinin görülebilmesi için kamu geliri toplamasını ve bu gelirleri belirlenen amaçlar doğrultusunda harcamasını ifade eder.,
Mutluer-Öner-Kesik’in Kamu Maliyesi kitabında kamu maliyesi, insanların kalp sistemine benzetilmiştir: Nasıl, toplardamarlar aracılığı ile kan kalpte toplanıyor, ardından atardamarlar aracılığı ile tekrar vücuda geri döndürülüyorsa, aynı mekanizma kamu maliyesinde de işlemektedir. Devlet, ekonomiden kamu gelirlerini toplamakta, arkasından da bu topladığı gelirleri ülke ekonomisine geri döndürmektedir. (Mutluer, Öner, Kesik 2010: 1)
Ülkemizde toplanan-harcanan paraların büyüklüğü, aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere ekonomi içinde ortaya çıkan paranın %50’sini bulmaktadır.
 

İçindekiler

Giriş Bölümü
1. Kamunun (Devletin) Doğuşu Ve Kamu Maliyesinin Konusu
2.Geleneksel Bakış Açısına Göre Kamu Maliyesinin Konusu
A. Hukuki Yaklaşım
B. Kurumsal Yaklaşım
3. Modern (Kamu Maliyesinin İktisat Boyutunu Ön Planda Tutan) Yaklaşım: Gelir (Fonksiyonel Maliye) Yaklaşımı

Birinci Bölüm
Türk Kamu Maliyesinin Unsurları
I. Genel Yönetim (Genel Devlet)
II. Geniş Anlamda (5018 Sayılı Kanun Anlamında) Kamu

İkinci Bölüm
Kamu Gelirleri (Parafiskal Ve Yerel İdare Gelirleri Dahil)
I.Devletin Egemenlik Hakkına Dayanarak (Zor-Cebir-Yoluyla) Elde Ettiği Gelirler
II. Devletin Egemenlik Hakkına Dayanmadan Elde Ettiği Gelirler
III. Parafiskal Gelirler (Vergi Benzerleri)
IV. Yerel İdare Gelirleri
V. Kamu Gelirlerinin Sınıflandırılması

Üçüncü Bölüm
Vergi (Temel Kamu Geliri)
I. Vergi Kavramı
II. Verginin Konusu, Mükellefi, Matrahı
III. Vergilendirme Süreci Ve Vergiye İlişkin Diğer Kavramlar
IV. Vergiye Karşı Tepki (Vergilemede Sınır)
V. Vergilendirmede Adalet Sorunu
VI. Vergilerin Sınıflandırılması (Tasnifi)
Üçüncü Bölüm Okuma Parçası

Dördüncü Bölüm
Gelir, Harcama Ve Servet Vergileri
I. Gelir Üzerinden Alınan Vergiler
II. Harcamalar (Gider) Üzerinden Alınan Vergiler
III. Servet Üzerinden Alınan Vergiler
Dördüncü Bölüm Okuma Parçası

Beşinci Bölüm
Kamu Giderleri Ve Kamu Borçları
I. Kamu Giderlerinin Sınıflandırılması (Tasnifi)
II. Kamu Giderlerinin Artışı Ve Ekonomiye Etkileri
III. Devlet Borçlarının Sınıflandırılması
IV. Devlete Borç Verenin Avantajları ve Borçların Şartlarının Değişmesi
V. Kamu Borçlarının Ekonomiye Etkisi ve Türkiye Kamu Borçları
Beşinci Bölüm Okuma Parçası

Altıncı Bölüm
Bütçe Konusuna Giriş

Bütçe Kavramı Ve Tarihi Gelişimi

II. Bütçelemede İlkeler (Prensipler)
Altıncı Bölüm Okuma Parçası

Yedinci Bölüm
Bütçeleme Süreci
I. Merkezi Yönetim Bütçesinin Hazırlık Süreci
II. Bütçenin Tbmm’de Görüşülmesi Ve Onaylanması
III. “Genel Bütçe” Dışındaki Bütçelerin Hazırlık Ve Yasalaşmasında Özellikli Durumlar
IV. Bütçenin Uygulanması

Sekizinci Bölüm
Bütçenin Denetimi
I. Denetime İlişkin Temel İlkeler
II. İdari Denetim (İç Denetim)
III. Sayıştay Denetimi (Dış Denetim)
IV. Yasama Denetimi (Siyasal Denetim)
Sekizinci Bölüm Okuma Parçası

Ekler
Ek 1 Türkiye Kamu Maliyesi Büyüklüğü (Harcama / Gsyh – 2015)
Ek 2 Genel Devlet (Yönetim) Gelirleri (2002’den 2015’e)
Şemalar, Kutular Ve Tablolar Listes