Anadolu Selçuklu Türbeleri Hakkı Önal Atatürk Kültür Merkezi Yayınları

Anadolu Selçuklu Türbeleri Hakkı Önal Atatürk Kültür Merkezi Yayınları

Selçuklular Çağında Anadolu'da yoğun bir imar faaliyeti görülür. Ülkenin yeniden imar edilmesi yönündeki bu kesif etkinlik sırasında çok sayıda türbe de yapılmıştır. Türk mimarisinin önemli bir kolunu oluşturan mezar yapıları Anadolu'da güçlü bir gelişme gösterir. İran ve Horasan'daki geleneğe bağlı tiplerin özgün uygulamalarının yanı sıra yeni tipler doğmuş ve bunların anıtsal örnekleri vücuda getirilmiştir. Türbeler sadece kurucuların adına yapılan birer medfen değil, belki ondan da fazla yeni fethedilen toprakların koruyucuları olarak manevi ve ruhani birer ocak gibi telakki edilen mahallerdir. Selçuklu Çağı Anadolu türbelerinin büyük çoğunluğu iki katlı yapılardır. Alt kat mumyalanmış cesedi muhafaza hücresi, üst kat ise dua ve niyazda bulunacaklar için bir ziyaret odasıdır. Bu çağa ait türbeler biri künbed dediğimiz kule mezar, diğeri kubbeli kare tipinde olmak üzere iki ana yapı tipi gösterir. İlk gruba dahil olanlar, büyük ölçüde poligonal bir gövdeye sahip olup bir külahla örtülüdürler. İkinci gruptakiler daha mütevazı mezar yapılarıdır. Dışta kaliteli malzemeleri ve süslemeleri ile dikkati çeken türbeler, içte genellikle fakir bir görünüm arz etseler de bunlardan bazıları taş, tuğla ve çinilerle zengince bezenmiştir. Böylece buraların cennet bahçelerinden bir bahçe olması tasavvur ve tahayyül edilmiştir. Kitapta ele alınan 118 türbe plan ve kesitleri, resimleri, kitabeleri ve bezemeleri ile etraflıca tanıtılmış, tarihlendirilmeleri tartışılmıştır.