Arapça Kaynaklarından Binbir Gece Masalları ve Türk Masallarına Tesiri Yargı Yayınları

Araplar arasmda“Elf Leyle ve Leyle” yani “Bin Gece ve Bir Gece”olarak bilinen bu eser, Hocam Prof. Dr. Umay Günay’ın yönetiminde “Binbir Gece Masallarının Türk Masallarına Tesiri” adı altında hazırladığım ve 1982 yılında doktora tezi olarak sunduğum çalışmanın, ana hatlarına sadık kalınmak suretiyle bazı bilgiler eklenerek yeniden düzenlenmiş bir şeklidir.

Bu çalışma iki bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölüm masallardan oluşmaktadır. Masallar, 1969 yılında Dâru’ş-Şa’ab Yayınevi tarafından Kahire’de, 1979’da El-Mektebetu’s-Sakâfıyye tarafından Beyrut’ta yayınlanan "Elf Leyle ve Leyle” nüshalarının karşılaştırılması suretiyle hazırlanmıştır. Kahire baskısında müstehcen masallar azaltılırken Beyrut baskısında da bazı masalların eksik olması bizim için mukayeseli çalışmayı zarurî kılmıştır. Masallar bu Arapça kaynaklardan olduğu gibi tercüme edildikten sonra epizotlar hâlinde verilmiştir. Bu yapılırken de metnin kuru bir anlatımdan kurtulması için masallardaki olay akışına müdahale edilmeden anlatım biraz daha akıcı hâle getirilmeye çalışılmıştır. Bununla beraber “Kral Şehreyâr ile Kardeşi Şâhzemân’m Hikâyeleri” ve buna bağlı olan “Eşekle Öküzün Çiftlik Sahibi ile Hikâyesi” masallarıyla “Âşık ile Maşuk”, “Bağdat’taki Kadın Vaiz”, “Kadınlara Şehvetin Galip Gelmesini ve Onun Tedavi Yollarını İhtiva Eden Hikâye”, “Çocuk Hocalarının Akılsızlığı Hakkında”, “Akıllı Kadın’m Hikâyesi”, “Kâsim bin Udey’in Anlattığı Hikâye”, “Ammûriye Köylerinin Birindeki Manastırın Hikâyesi”, “Hârûnu’r-Reşîd’in Arap Kızı ile Hikâyesi”, “Kadınlar ve Şiirleri ile İlgili Asmaî’nin Halife Hârûnu’r-Reşîd’e Anlattığı Hikâye” ve bir Türk destanından kaynaklandığım düşündüğümüz “Acîb, Garîb ve SehîmuT-Leyl” adlı masallar olduğu gibi tercüme edilmiştir. Ayrıca “Kral Umeru’n-Numân ve Rum Savaşı” masalının tercümesi Haydar Cible/ Suriye Yayınları tarafından 1993 yılında basılan “Elf Leyle ve Leyle” adlı kitaptan olduğu gibi yapılmıştır. Külliyat içerisinde yer alan bütün masallardaki yer ve kişi adları Arapça telaffuzlarıyl verilmiştir. Masallar El-Mektebetu’s-Sakâfıyye tarafından basılan nüsha dikkate alınarak adlandırılmıştır. Külliyat içerisinde masallar verilirken “hikâye” tabiri kullanılmıştır. Zira Araplar “hikâye” ile “kıssa(masal)” kelimeleri arasında fark gözetmezler. Onlar için ikisi de aynı şeyi ifade eder. Bu yüzden ikinci bölümde herhangi bir karışıklığa sebebiyet vermemek için “masal” kelimesi kullanılırken birinci bölümde, masalların Arapça kaynaklarındaki başlıklarına sadık kalınarak “hikâye” tabirini kullanılmıştır.

İkinci bölümde ise Binbir Gece Masalları’nm, hususiyetleri, Türk masallarına tesiri ve Türk masaları ile arasındaki bazı benzer motifler incelenmiştir.

Bu eserde, Binbir Gece Masalları’nm Arapça dışındaki tercümelerine başvurulmayıp Arapça nüshaları esas alınmıştır. Zira Binbir Gece Masalları gibi meşhur eserlerin dilden dile tercümesinde eserin aslı hangi dille yazılmışsa onun kaynak olarak kullanılmasının doğru olduğu kanaatindeyiz.