Binbaşı Kasım`ın Hatıraları Avesta Yayınları

Binbaşı Kasım (Ataç, 1884-1961) - 1925 Ayaklanması`nın lideri Şeyh Said`in bacanağı ve Kürt İstiklal ve İhtihsâl Cemiyeti`nin (Azadi) lideri Cıbıranlı Halit Bey`in eniştesi olan Binbaşı Kasım, Hamidiye Aşiret Mektebi`nin ilk mezunlarından biri olarak İkinci Abdülhamid`in yaverliği hizmetinde bulunmuştur. Birinci Dünya Savaşı`nda Hamidiye Aşiret İhtiyat Süvari Alayları`nda görev alarak Kafkas cephesinde ve İran`da süvari alay kumandanı olarak birçok çarpışmaya katıldıktan sonra 1923`te emekliye ayrılarak memleketi Varto`ya yerleşmiştir. 1925 Ayaklanması`nda isyana iştirak sebebiyle tutuklanmış, Şeyh Said`le birlikte Şark Mahkemesi`nde yargılanmış ve neticede beraat etmiştir. Serbest kalınca Elâzığ`a yerleşmişse de kısa bir süre sonra Aydın`ın Söke ilçesinde zorunlu ikamete tabi tutulmuştur.

1925 olaylarında Şeyh Said`den sonra Kürtler arasında en çok bilinen aktörlerden biri Binbaşı Kasım`dır. Yakın dönem Kürt tarihi okumalarında Şeyh Said`e duyulan muhabbetin aksine Binbaşı Kasım hep rencide edilip aşağılanmış, muhbir ve hain olarak anlatılmıştır. Birinci Umum Müfettişi M. Avni Doğan`ın talebi üzerine tarafından vâki teklif üzerine 1947`de Söke`de hatıratını kaleme alan Binbaşı Kasım`ın metne verdiği isim, &`;Birinci Umûmî Müfettişi Avni Doğan tarafından vâki teklif üzerine yazılan 1341/1925 Şark Hâdisesi hâtıralarım” şeklindedir. Azadi lideri Cıbıranlı Halit Bey`le akrabalık bağları, Şeyh Said ile bacanak olması, hadisesin aktörleriyle olayların başlangıcından öncesine varan ilişkileri, Şeyh Said`in teslim edilmesindeki dâhili, son olarak da Şark İstiklal Mahkemesi`nde yargılanıp beraatine kadar birçok konuya ışık tutması sebebiyle hatırat oldukça önemlidir. Ayrıca Cıbıranlı Halit`in yazdığı mektuplar, mahkeme evrakları, ifade tutanakları, istihbarat bilgileri, mektuplar, şahitlerin ifadeleri ve yüzleştirme beyanları gibi evraklar hatıratın aydınlatılmasına katkı sunmuştur.