Cogito 89 Hermeneutik Yapı Kredi Yayınları

Cogito 89 Hermeneutik Yapı Kredi Yayınları

Anlamak hemhâl olmaktır.

İnsani varoluşumuzun en ilgi çekici hâllerinden biridir anlama. Anlayınca tam olarak ne olmaktadır? Anlama nasıl cereyan etmektedir? Anlaşılan nedir? Anlayınca neyle hemhâl olunmaktadır? Anlamamak veya yanlış anlamak nasıl mümkün olabilmektedir? Anlamak yorumlamak demek ise varolanlar ve varoluş yorumdan mı ibarettir? Bu ve benzeri sorularla meşgul olan teorik ve pratik disipline “hermeneutik” denilegelmiştir. Hermeneutik sözcüğü ve disiplini uzun ve değişken bir tarihe sahip olmuştur. Ama kökünde yatan anlam hep aynı kalmıştır: yorumlayıp anlamak.

Cogito dergisinin bu özel sayısı söz konusu disiplinin sözcük anlamına, tarihine, eleştirisine, farklı yorum ve uygulamalarına ışık tutacak nitelikte makalelerden oluşmaktadır. Bu itibarla adeta bir kitap hâlini almıştır. Hemeneutik sayısına katkıda bulunan değerli meslektaşlarıma içtenlikle teşekkür ederim.

Hermeneutik özel sayısındaki makaleleri belirli bir izlek oluşturacak şekilde derledim. Jean Grondin ve Hans-Georg Gadamer’in makaleleri konuya genel bir giriş sağlamaktadır. Grondin daha ziyade retorik tarihi bakış açısıyla, Gadamer ise felsefi hermeneutik bağlamında konuyu ele almaktadır. Ayrıca aralarında otuz yıl gibi bir süre bulunan bu iki makaleyi karşılaştırarak bu disiplinin yirminci yüzyılda geçirdiği anlayış dönüşümünü de görmek mümkündür. Gadamer’in makalesini çevirmiş olan Doğan Özlem hocama, bana çevirisini gözden geçirme imkânı tanıdığı için ayrıca teşekkür ederim.

Bu iki giriş metninin ardından Çiğdem Dürüşken ile Eyüp Çoraklı’nın ortak makalesi Antik Çağ’da hermeneia kavramının serüvenini derinlikli biçimde ele almakta, Gurur Sev ve Lale Levin Basut ise makalelerinde özellikle Aristoteles bağlamında bu konuyu irdelemektedir.

Osman Bilen’in değerli makalesi İslâm yorum gelenekleri kapsamında hermeneutiğin teori ve pratiğini ayrıntılı olarak açıklamakta, bunun ardından da Çetin Balanuye eyleme gücü olarak hermeneutiğin Spinoza’daki yerini tayin etmektedir.

Kurtul Gülenç ile Arslan Topakkaya’nın makaleleri Wilhelm Dilthey’ın hermeneutik anlayışını ve ondan hareket edenlerin (örneğin Hans-Georg Gadamer ve Jürgen Habermas’ın) yorum ve eleştirilerini ortaya koymakta, Devrim Sezer ise tartışmayı daha da günümüze çekerek hermeneutik bir mesele olarak dayanışmayı Martin Heidegger, Hannah Arendt ve Hans-Georg Gadamer bağlamında ele almaktadır.

Mustafa Günay’ın makalesi ülkemizde bu disiplinin öncülerinden Doğan Özlem’in hermeneutik anlayışını kapsamlı biçimde sunmaktadır.

Hermeneutik konusunu radikal biçimde yorumlayan ve hatta onu olumsuzlayan anlayışları ele almaları bakımından Selami Varlık ile Hakan Yücefer?’in makaleleri hermeneutiğin sorunlarını açığa çıkarmaktadır.

Bunu takip eden iki makale edebiyat ile hermeneutik arasındaki ilişkiye dairdir. Abdullah Başaran sahici bir edebiyatın ne olduğunu, Burcu Şahin ise Türkçe edebiyatta üçüncü bir dil yaratma çabası olarak hermeneutiği sorgulamaktadır.

Hermeneutik özel sayısını tamamlayan iki makalenin konusu bilişsel bilimler ve nöro-filozofi bakımdan anlama ve yorumlamanın nasıl ele alınabileceği üzerinedir. Saffet Murat Tura dikkat çekici makalesinde biyosfer bağlamında insan ve anlamayı, Shaun Gallagher ise bilişsel bilimler bakımından anlamanın neliğini ortaya koymaktadır.

Dergimizin bu özel sayısının hermeneutik disiplininin daha da gelişmesine ve derinleşmesine vesile olmasını diliyorum. Çünkü anlamak hemhâl olmaktır ve ihmale gelmez.