Necip Fazıl Kısakürekin Şiirlerinde Kronotopsal İmgelem Akçağ Yayınları

Sanat, insanın zaman ve mekânın içinde kendini inşa ettiği estetik belleksel hafızadır. Edebiyat alanında da zaman-mekân ve mekân-zaman arasındaki belleksel ilişki çok yönlü ve derin bir yapı arz eder. Bir işin, oluşun içinde geçtiği mekân (topos) veya geçmekte olduğu zaman (kronos-chronos), süre; anlatı/metin içindeki özne “ben”lerin zaman ve mekândaki olay ve durumları algılama ve kavramalarına bağlı olarak özel sezgiler bütünü oluşturur. 

Mikhail Bakhtin zaman ve mekân (uzam) iç içeliğini “kronotop” kavramı ve teorisiyle açıklamaya çalışır. Kronotop (zaman-uzam) edebiyatta sanatsal olarak ifade edilen zaman ve uzamsal ilişkilerinin özel adıdır. Bu açıdan anlatma esasına bağlı karnaval metinlerde ön plana çıkan kronotopik çözümleme yöntemini, derin, yoğun ve estetik anlam evrenine sahip olan şiire türüne de uygulamak mümkündür.

Şiirde kronotopik imgesel yapı, mekânın tarihsel gerçekliği içinde bireysel alana taşınarak zamanı, mekânın içinde görünür hale getirir. Şiirde kronotopsal imgelerin zihinde sürekli ve yaratıcı düzeyde tasarlanması, zaman ve mekâna dair fenomenlerin öte anlamlarını okumamızı sağlar. Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde de kronotopsal evren, şairin şiirlerinde oluşturduğu zaman-mekân ilişkilerinin imgesel düzlemde ele alınmasını gerekli kılar. Bu çalışmada Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde oluşturduğu yaratıcı, örtük kronotopik imgesel bağları irdeleyerek şairin “zaman” ve “mekân”a dair öznel tavrını okumaya çalıştık.