Osmanlı Dönemi Bursa Yapılarında Malzeme Çizgi Kitabevi Yayınları

 

Bu çalışmamızda, Osmanlı döneminde Bursa’da inşa edilen yapıları inşa ve süsleme malzemeleri açısından incelemek, elde edilen bilgiler ışığında, malzemelerin Bursa’da Osmanlı mimarisinin gelişiminde etkin olup olmadığını ayrıca malzemelerin, tarihlendirilemeyen yapıların tarihlendirilmesinde etkili olup olamayacağını eğer etkili ise ne derecede etkili olduklarını tespit etmek ve yapı malzemelerinin , Bursa’da Osmanlı mimarisindeki uygulama içindeki seyrini belirlemeyi istedik. Osmanlılardan önce, Osmanlıların hüküm sürdüğü bölgelerde yaşayan, Bizans İmparatorluğunun mimarisinde ana inşa malzemesi tuğla olmasına karşın taş kullanımı da olmuştur. Daha sonra Osmanlı mimarisinin ilk dönemlerine ait yapıların duvarlarında çok sık rastlanacak olan taş- tuğla sıralı duvar örgüsü, Bizans mimarisi için tipiktir. Anadolu Selçuklu mimarisinde taş ana inşa malzemesidir. Genellikle moloz taş kullanılmıştır. Taş cinsi olarak tüf ve kireçtaşı sık kullanılmıştır. Mermer, önemli mimari elemanların inşasında tercih edilmiştir. Devşirme malzemeler de yerinde işlenerek ya da olduğu gibi kullanılmıştır. Beylikler devri mimarisinde, daha çok Batı Anadolu bölgesinde kurulan beyliklerde, aynı şekilde taş ve devşirme mermer kullanımı olmuştur. Devşirme malzemeler, yapıda kullanılacak yere göre, yeniden işlenerek, sütun, sütun başlığı ve kaidesi, kitabe, kurna aynası, duvar kaplaması olarak kullanım alanı bulmuştur. Bu beyliklerden biri olan Osmanlı mimarisinde de ana inşa malzemesi taştır. Osmanlı Döneminde Bursa, yeni kurulan devletin, mimaride kendini tam bulamadığı, mimari arayışların olduğu bir dönemin şehridir. Bursa’da inşa edilen ilk yapılarda işlevsellik ön planda olmuş, yapılar inşa edilirken kendilerinden önce Bursa’da yaşamış olan Bizans İmparatorluğunun mimari özelliklerinden ve malzemesinden faydalanılmıştır. Moloz ya da kesme taş ile tuğlanın nöbetleşe olarak duvar inşasında kullanılması da Osmanlıların erken döneminde çok kullanılan bir inşa tekniği olmuştur. “Almaşık Sistem” olarak adlandırılan bu duvar örme tekniği, ihtiyaçtan doğmuş olmasına karşın, daha sonra bir üslubun adı olmuştur. .