Sigorta Hukuku Filiz Kitabevi

Sigorta Hukuku Filiz Kitabevi

İÇİNDEKİLER            V

KISALTMALAR         XV

1. SİGORTA KAVRAMI, SİGORTA HUKUKUNUN
KONUSU VE KAYNAKLARI        1

SİGORTANIN TANIMI VE UNSURLARI 1
SİGORTANIN ORTAYA ÇIKIŞI VE GELİŞİMİ 1
III. SİGORTA SİSTEMİ    4

SİGORTANIN İŞLEVLERİ 5
SİGORTACILIĞIN TEMEL ÖZELLİKLERİ 6
Sigortacılık, Bilimsel ve Teknik Esaslara Dayanan Bir Faaliyettir 6
Sigortacılık, Yasal Olarak Düzenlenmesi ve Denetlenmesi Zorunlu
Olan Bir Faaliyettir  7

Sigortacılık, Ulusal Sınırları Aşan Bir Faaliyettir 10
SİGORTAYI SOSYAL SİGORTADAN AYIRAN UNSURLAR 10
VII. SİGORTA HUKUKUNUN KONUSU VE KAYNAKLARI              11

Sigorta Hukukunun Konusu 11
Sigorta Hukukunun Kaynakları 12
2.1. Sigorta Hukuku Mevzuatı              12

2.2. Sigorta Genel Şartları      13

2. SİGORTACILIK FAALİYETLERİNİN DÜZENLENMESİ VE
DENETLENMESİ            15

2.1. SİGORTACI VE REASÜRANS ŞİRKETLERİ 16
SİGORTA VE REASÜRANS ŞİRKETLERİNİN KURULMASINA
İLİŞKİN ESASLAR      16

Tip Sınırlandırılması 16
Faaliyet Alanının Sınırlandırılması 16
Branş Sınırlaması 18
SİGORTA ŞİRKETLERİNİN KURULMASINDAN ÖNCE
ALINMASI GEREKEN İZİN KOŞULU                19

III. ŞİRKETLERİN SAHİP OLMASI GEREKEN ÖZELLİKLER          23

Kurucuların Sahip Olması Gereken Özellikler 23
Hisse Senetlerinin Özelliği 24
Sermaye Tutarına İlişkin Düzenleme 24
Holding Bünyesinde Faaliyet Gösterecek Sigorta Şirketlerinde
Aranan Özellikler       25

Kooperatif Esasına Göre Yapılanan Şirketlerin Sahip Olması Gereken Özellikler 25
Yabancı Sigorta Şirketlerine İlişkin Düzenleme 26
SİGORTA ŞİRKETLERİNİN FAALİYETE GEÇMESİNE İLİŞKİN ESASLAR 27
Ruhsat Alınmasına İlişkin Koşulların Değerlendirilmesi 27
Şirketin Kurulmasından İtibaren Bir Yıl İçerisinde Ruhsat
Başvurusunda Bulunulmasının Zorunlu Olması               27

Ruhsat Başvurularının Değerlendirilmesindeki Esaslar 28
SİGORTA ŞİRKETLERİNİN ÇALIŞMA ESNASINDA
KONTROLÜ 29

Şirketlerin Uymakla Yükümlü Olduğu Esaslar 30
1.1. Teknik Karşılık ve Teminat Ayırma Yükümlülüğü  30

1.2. Şirket Hesaplarının Tutulması, Denetimi ve İlanına İlişkin

Esaslar               31

1.3. Aktif Azaltıcı İşlem Yasağı           32

1.4. İntifa ve Oy Haklarına İlişkin Esaslar         33

1.5. Esas Sözleşme Değişiklikleri          35

1.6. İç Kontrol Sisteminin Kurulması  36

Çalışma Esnasında Denetim Yetkisi 36
2.1. Genel Olarak     36

2.2. Şirketin Mali Bünyesinin Güçlendirilmesi  37

Sigorta Sözleşmesine İlişkin Yetkiler 40
3.1. Sigorta Genel Şartlarının Düzenlenmesine İlişkin Esaslar      40

3.2. Tarife ve Teminat Tutarlarının Belirlenmesine İlişkin Esaslar              42

SİGORTA ŞİRKETLERİNİN SONA ERMESİNDE DENETİM
YETKİSİ        44

Tasfiye, Birleşme, Devir, Portföy Devri ve İflas 44
Ruhsatın İptali 46
Ruhsat İptaline İlişkin SK m. 7 Düzenlemesi 46
2.2. SİGORTA ARACILARI 49
SİGORTA ACENTESİ 52
Tanım 52
Türleri 52
Sigorta Acentelerinin Denetimi 53
3.1. Faaliyete Başlamada Denetim      53

3.1.1. Genel Olarak         53

3.1.2. Sigorta Acenteliği İzni (Uygunluk Belgesi) Verilmesi  54

3.2. Faaliyet Sırasında Denetim           55

3.2.1. Şube Açma             55

3.2.2. Başka İşle İştigal Yasağı     56

3.3. Acentelik İlişkisinin Esasları         56

3.3.1. Acentelik Sözleşmesi ve Acentelik Yetkisi Verilmesi   56

3.3.2. Acentenin Sigorta Poliçesi Düzenleme ve Prim Tahsil

Etme Yetkisi          57

3.3.3. Acentenin Diğer Yetkileri    58

3.3.4. Sigortacının Hak Sahibine Yapması Gereken Ödemeyi

Acenteye Yapması              58

3.3.5. Sigorta Acentesinin Diğer Yükümlülükleri     59

3.3.6. Acentenin Ücret (Komisyon) Hakkı 59

3.3.7. Acentelik İlişkisinin Sona Ermesinin Sonuçlarına İlişkin SK Düzenlemeleri         60

(i) Yapılmış ve Kısa Sürede Yapılacak İşler İçin

Komisyon Hakkı             60

(ii) Denkleştirme (Portföy Tazminatı) Talep Hakkı     61

SİGORTA/REASÜRANS BROKERİ 63
Tanım 63
Faaliyete Başlamada Denetim 63
2.1. Ruhsat Koşulları               64

2.2. Ruhsat Verilmesi              66

2.3. Yurt Dışında Kurulu Brokerler      66

Faaliyet Esnasında Denetim 67
Ruhsat İptali 67
Brokerin Müşteri (Olası Sigorta Ettiren/Sigortacı) ile İlişkisi 68
Broker ile Sigortacı/Reasürör Arasındaki İlişki 70
3. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI, ÖZELLİKLERİ,
KURULMASI, TARAFLARI VE UNSURLARI     73

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI, UNSURLARI VE
ÖZELLİKLERİ             74

Tanım 74
Özellikleri 75
Uygulanacak Hükümler 75
Sözleşmenin Unsurları 75
4.1. Sigortanın Konusu           75

4.2. Riziko  76

4.2.1. Kavram  76

4.2.2. Sigortalanan Riziko             76

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI 78
Genel Olarak 78
Sözleşmenin Temsilci Vasıtasıyla Akdedilmesi 80
III. SİGORTA TÜRLERİ  82

TTK Uyarınca Sigorta Sözleşmelerinin Sınıflandırılması 82
Doktrinde Yapılan Sınıflandırmalar 84
2.1. Zarar Sigortası – Meblağ Sigortası              84

2.1.1. Zarar Sigortaları    84

2.1.2. Meblağ Sigortaları                85

2.2. Zorunlu Sigorta – İsteğe Bağlı Sigorta        86

2.3. Malvarlığı Sigortaları – Şahıs Sigortaları   86

SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI VE İLGİLİLER 87
Sözleşmenin Tarafları 87
1.1. Sigortacı             87

1.2. Sigorta Ettiren   87

İlgililer 88
2.1. Hayat Sigortalarında       88

2.1.1. Sigortalı (Riziko Şahsı)       88

2.1.2. Lehtar (Sigortadan Yararlanacak Şahıs)          89

2.2. Zarar Sigortalarında        90

2.2.1. Sigortalı  90

2.2.2. İpotekli Alacaklı   90

2.2.3. Zarar Gören           91

2.2.4. Sınırlı Ayni Hak Sahibi      91

ZORUNLU SİGORTALAR 92
Sözleşme Yapılması Zorunluluğu 92
1.1. Zorunlu Sigorta Sözleşmelerinin Kurulmasının Denetlenmesi               94

1.2. Güvence Hesabı 96

Sözleşmenin Türkiye’de Yapılması Zorunluluğu ve İstisnaları 98
SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN ÖZEL GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ 99
Abonman Sözleşmesi 99
Geçici Sigorta Himayesi 99
Birleştirilmiş Sözleşmeler 100
Geçmişe Etkili Sigorta Sözleşmeleri 100
4. SİGORTA SÖZLEŞMESİNDE TARAFLARIN
YÜKÜMLÜLÜKLERİ     103

TARAFLARIN SÖZLEŞMENİN KURULMASINDAN ÖNCEKİ
YÜKÜMLÜLÜKLERİ                103

Sigortacının Bilgilendirme (Aydınlatma) Yükümlülüğü 103
1.1. Genel Olarak     103

1.2. Bilgilendirme Yükümlüsü             105

1.3. Bilgilendirme Muhatabı 106

1.3.1. Sözleşmenin Akdinden Önce            106

1.3.2. Sözleşmenin Akdinden Sonra           107

1.4. Bilgilendirmenin Kapsamı            107

1.4.1. Sözleşme Öncesi   107

1.4.2. Sözleşme Süresince             108

1.5. İfa Şekli              108

1.5.1. Sözleşme Öncesi   108

1.5.2. Sözleşme Süresince             109

1.6. İfa Zamanı        110

1.6.1. Sözleşmenin Akdinden Önce            110

1.6.2. Sözleşmenin Akdinden Sonra           110

1.7. Yükümlülüğün İhlali       113

1.7.1. TTK Düzenlemesi                113

1.7.1.1. Sigorta  Ettirenin Hangi  Halde  İtiraz

Edebileceği              114

1.7.1.2. Ondört Günlük Sürenin Ne Zaman İşlemeye

Başlayacağı            115

1.7.1.3. İtirazın Şekli            115

1.7.1.4. Süresinde  İtiraz  Edilmesinin  Anlamı  ve

Sonucu     115

1.7.1.5. Süresinde İtiraz Edilmemesinin Anlamı ve

Sonucu     117

Sigorta Ettirenin Sözleşme Öncesi İhbar Görevi 121
2.1. Genel Olarak Sözleşme Öncesi İhbar Görevi ve Yerine

Getirilmesi         122

2.2. İhbar Görevinin Yükümlüsü          122

2.3. İhbarın Muhatabı             123

2.4. İhbarın Yapılması Gereken Zaman             123

2.5. İhbarın İçeriği    123

2.6. İhbarın Yöntemi               125

2.7. Sözleşme Öncesi İhbar Görevinin İhlali ve Yaptırım Sistemi                128

2.7.1. Yaptırım Sistemi   131

2.7.1.1. Sigortacının İhlalin Varlığını Rizikonun

Gerçekleşmesinden Önce Öğrenmesi 132

2.7.1.2. Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonra İhlalin

Öğrenilmesi             133

(i) Kasten İhlalin Tespiti Halinde      133

(ii) İhlalin Kasten Gerçekleştirilmediğinin Tespiti Halinde         134

2.7.2. Yaptırımın Uygulanamayacağı İhtimaller       135

2.7.2.1. Cayma Hakkının Kullanılmasından (Yaptırımın Uygulanmasından) Açıkça veya Zımnen

Vazgeçilmesi          136

2.7.2.2. Caymaya Yol Açan İhlale Sigortacının Yol

Açması     136

2.7.2.3. Sigortacı, Sorularından Bazıları Cevapsız

Bırakıldığı Hâlde Sözleşmeyi Yapması            136

Hayat Sigortası Sözleşmelerinde Özel Düzenleme 137
TARAFLARIN SÖZLEŞMENİN KURULMASINDAN SONRAKİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ 138
Sigortacının Poliçe Düzenleme ve Verme Yükümlülüğü 138
Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri 142
2.1. Prim Ödeme Borcu          143

2.1.1. Ödeme Zamanı, Şekli ve Yeri            144

2.1.2. Primin Ödenmemesinin Sonuçları   146

2.1.2.1. Primin veya İlk Taksitinin Ödenmemesinin

Sonuçları 146

2.1.2.2. Primin Sonraki Taksitlerinin Ödenmemesinin

Sonuçları 147

2.1.2.3. Hayat Sigortası Sözleşmelerinde Sonraki Primin Ödenmesinde Temerrüdün Sonuçları       150

(i) Sigorta Sözleşmesinden Ayrılma (TTK m. 1500)  150

(ii) Sigorta Ettirenin Sigortacıdan Ödünç İsteme Hakkı (TTK m. 1501) 151

(iii) Prim  Ödemeden Muaf Sigorta (TTK m. 1502)      151

2.2. Rizikoyu Ağırlaştırmama Görevi 153

2.2.1. Rizikonun Ağırlaştığını İhbar Görevi              153

2.2.2. Yaptırıma İlişkin Hükümler              154

2.2.2.1. Genel Olarak          154

(i) İhlalin Rizikonun Gerçekleşmesinden Önce Öğrenilmesi       154

(ii) İhlalin Rizikonun Gerçekleşmesinden Sonra Öğrenilmesi      155

(iii)  Yaptırım Uygulanmayacak Haller             156

2.2.2.2. Hayat Sigortası Sözleşmelerinde Yaptırım      156

III. TARAFLARIN RİZİKONUN GERÇEKLEŞMESİNDEN SONRAKİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ                 159

Sigorta Ettirenin Yükümlülükleri 159
1.1. Rizikonun Gerçekleştiğini İhbar Görevi     159

1.1.1. İhbarın Yükümlüsü              159

1.1.2. İhbarın Süresi         159

1.1.3. Görevin İhlalinin Yaptırımı 159

1.2. Bilgi Verme ve Araştırma Yapılmasına İzin Verme

Yükümlülüğü    161

1.3. Zararı Önleme, Azaltma ve Sigortacının Rücu Haklarını Koruma Yükümlülüğü             162

Sigortacının Ödeme Yapma Borcu 164
2.1. Genel Olarak     164

2.2. Himaye Borcunun Genel Sınırları                165

2.2.1. Sigorta Bedeli        165

2.2.1.1. Kavram    165

2.2.1.2. Sigorta Bedelinin Belirlenmesi            165

2.2.2. Sigorta Değeri        166

2.2.3. Sigorta Zararı        166

2.2.4. Aktif Zarar Sigortalarında Sigorta Değerinin

Belirlenmesinde Özel Durum (Takseli Sigorta) ve

Sigorta Bedelinin Sigorta Değerine Eşit Olmamasının

Sonuçları 167

2.2.4.1. Takseli Sigorta        167

2.2.4.2. Menfaat Değeri Altında Sigorta (Eksik

sigorta)    168

2.2.4.3. Aşkın Sigorta          168

2.3. Teminat Kapsam ve Koşullarının Belirlenmesi          169

2.4. Sigortacının  Tazminat  veya  Bedel  Ödeme  Borcunu  İfa

Zamanı              170

2.5. İspat Yükünün Dağılımı 173

2.6. Sigortacının Ödeme Yapma Borcunun İfasında İzlenen Usul                174

2.7. Rizikonun Gerçekleşmesindeki Kusurun Sigortacının Ödeme Yapma Borcuna Etkisi    175

2.8. Türk Ticaret Kanununda Zamanaşımı Düzenlemesi 178

2.8.1. Genel Olarak         178

2.8.2. TTK’nun 1420. ve 1482. Maddelerinin Uygulama Alanının Belirlenmesi               179

2.8.2.1. İki Yıllık Zamanaşımı Süresinin Uygulanacağı

Taleplerin Kapsamının Belirlenmesi  180

2.8.2.2. Altı ve On Yıllık “Üst” Zamanaşımı Sürelerinin Uygulama Alanının Belirlenmesi                180

2.8.3. Zamanaşımı Sürelerinin Başlamasına İlişkin Esaslar   181

2.8.3.1. İki Yıllık Zamanaşımı Süresinin Başlama Anının Belirlenmesi  181

2.8.3.2. Altı Yıllık Zamanaşımı Süresinin Başlaması  183

2.8.3.3. Sorumluluk Sigortalarında On Yıllık Üst Sürenin Başlamasına İlişkin Esaslar       183

2.8.4. Sorumluluk Sigortalarında İki ve On Yıllık Süreler

Arasındaki İlişki   183

2.8.5. Zamanaşımı Süresinin İşlemesine ve Sona Ermesine

İlişkin Esaslar       184

2.8.5.1. Zamanaşımının Durması     184

2.8.5.2. Zamanaşımının Kesilmesi    185

5. BİRDEN ÇOK SİGORTA 187
Müşterek Sigorta 187
Çifte Sigorta 188
III. Kısmi Sigorta 190

6. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 193
Sözleşme Süresinin Sona Ermesi 193
Tarafların Anlaşarak Sözleşmeyi Sona Erdirmesi (İkâle) 193
III. Rizikonun Gerçekleşmesi            193

Tarafların Acze Düşmesi (TTK m. 1417) 194
Sigortacının İflas Etmesi 195
Sigorta Edilen Menfaatin El Değiştirmesi 195
7. SİGORTACININ KANUNİ HALEFİYETİ 197
Sigortacının Kanuni Halefiyeti ve Amacı 197
Halefiyet Şartları 198
Sigorta Tazminatının Ödenmiş Olması 198
Sigortalının Gerçekleşen Zarardan Dolayı Sorumlulara Karşı Dava Hakkına Sahip Olması 199
III. Kanuni Halefiyete Dayanan Rücu Hakkının, Hakkın İleri Sürülebileceği Kişi (Hakkın Muhatabı) Bakımından Sınırlandırılması          202

Sigortalının Bakiye Zararı İçin Tazminat Talep Hakkını Koruması 202
Rücu Hakkının Sigortalı Aleyhine Kullanılıp Kullanılamayacağı
Sorunu            203

Düzenlemenin Emredici Niteliğinin Anlamı 203
VII. Sorumluluk Sigortalarında Sigortacının Kanuni Halefiyeti 204

VIII. Sigortacının Kanuni Halefiyetinin İhlal Edilmesinin Sonuçları        205

8. SİGORTA TAHKİMİ 207
Sigortacılık Tahkimine Başvuru Koşulları 207
Sigorta Tahkimine Başvurunun Gerçekleştirilmesi 208
III. İnceleme ve Tahkim Yargılamasının Yapılmasına İlişkin Esaslar     208