Türk Dilinde Çatı Papatya Bilim

Türk Dilinde Çatı Papatya Bilim

Bu kitabın konusu eylemin anlattığı olaya katılanlar (arguments) ile ilgilidir. Birinci konu tümceye dışsal katılanlar eklenmesi ve çoğunlukla ettirgen olarak nitelenen öznel ilişkilerdir. İkinci konu ise, metni bozmadan kimi bilgilerin tümceden dışlanması, yani bilgisel süzgeçtir. Burada süzgecin yalnızca eklerle izlenen ayrımları üzerinde duruluyor. Benzer işlev üstlenen gerek adıllama, gerekse düşüm dışarda kalıyor. Ayrımlar olabildiğince geleneksel dilbilgisi çerçevesinde, izlenebilir bir düzenle ve anlaşılabilir yeni terimler kullanılarak açıklanıyor.
Gerek " olay-ilişkisel çatı”, gerekse “bilgisel süzgeç” (açık-gizil) birer üst-ayrımdır. İlişkisel çatı, "doğal/eksiz" olan ile "ekli" diye bölünür. Bilgisel çatı ise bir süzgeçtir. Bunu da "açık" ile "izli" olarak ayırmak gerekir. İlgili bölümlerde de görüleceği gibi, o ayrımları aktarma terimlerle vermek yerine akıl-yürütme öne alınarak, düzanlamlamayı, öğrenmeyi kolay kılacak terimlerle Türkçe anlatmak gerekir. Böyle terimler yapmak zor değildir
1967’den beri dönüp dönüp incelediğim, öğrettiğim, ayrımları ancak 1980’den sonra görebildiğim bu çalışma içinde yer alan konular bir yandan Dilbilim Kurultayı'na bildiri olarak sunulmuş, öte yandan alt konulara bölünerek yapılan incelemeler Türk Dili Dergisi içinde art arda basılmıştır. Yayınlanmış olan yazılar kitaba dönüştürülürken yeniden ele alınarak gerekli değişiklikler, eklemeler ile evrilmiştir. Okur olarak dil öğrencileri ve Türkçe ile ilgilenenler hedef seçilmiştir. Bu konu Dilbilim bölümlerinde bir dönemlik bir ders olarak okutulabilir.
Dizinde terimlerin İngilizce karşılıkları ve açıklamalı çevirileri anlam kayıpsız verilmeye çalışılmıştır. Olanlar dışında yeni İngilizce terim yapmak gibi bir amaç güdülmemiş, ilişkiler belirtilmiş ama iki dil arasında yapısal bir denklik aranmamıştır.
Türkçenin yapısını betimleyen açıklayan bir dilbilgisi kitabı bir dil öğretim metni olarak kullanılamaz. Öyle kitaplardan ancak dil öğretim metinleri yazmak için yararlanılır. Dil öğrenmenin yolu dilbilgisinden geçmez, ama dil sorunları onsuz açıklanamaz. Bu metne de o gözle bakılmalıdır.